---

Turkmenistanda massa mediýa azatlygy, dünýäniň köp ýerinde bolşy ýaly, möhüm meselelerden biridir. Aýdylan söz we basma maglumatlaryň erkinligi, jemgyýetiň ösüşi üçin möhüm rol oýnaýar. Ýöne, Türkmenistanda bu erkinlik çäklendirilýär, maglumatlaryň we habarlaryň ýeňil-ýelpaý elýeterliligi togtadyldy.

Ýerine ýetirilen çäklendirmeler

Türkmenistanda hökümet, halkara derejesinde sesleriň aýdyň we erkin bolmagyny islemeýär. Massa mediýa, ikilik we açyk söz ýa-da garaşma esasynda hereket etmegiň çäklendirilmegini görmekde dowam edýär. Döwletiň garaýyşlaryna garşy boljak ähli maglumatlaryň elýeterliligi çäklendirilýär, we halkyň köpçülik üçin has çäkli maglumatlar bilen üpjün edilmegi başa barmakda galýar.

Internetiň we VPN-lere bolan zerurlyk

Internetiň erkin ulanylyşy Türkmenistanda şeýle hem has çäklendirilen. Häzirki wagtda, Türkmenistan jemgyýetiniň köpüsi maglumat almak üçin VPN hyzmatlaryna ýüz tutýar. VPN, internetiň ulanyjysynyň hakykatyny we ýerini gizleýän hyzmatdyr. Bu, käbir Türkmenistan raýatlaryna dünýäniň beýleki ýerlerinde bolup geçýän wakalar we maglumatlar barada has doly maglumat almak üçin mümkinçilik berýär.

Massa mediýa erkinligini saglamak

Massa mediýanyň azatlygy, ähli jemgyýetler üçin möhüm aýratynlyk bolup durýar. Erkin maglumat akymy jemgyýetiň doly dolandyrylyşyny gazanmagy üçin esasan möhüm bolup durýar. Biz ähli adamlar üçin erkin, açyk we ygrarly maglumatlaryň elýeterliligini goldaýarys.

Geljekde, öz ýurdumyzda we dünýäde giňden erkin maglumat almak üçin bu meseleleri öňe sürmekde dowam ederis.

---

Dünýäniň islendik künjeginde ýaşaýan adamlar ýaly, türkmen halkynyň hem erkin maglumat almagyna we metbugata elýeter bolmagyna hukugy bardyr. Bu diňe bir demokratik jemgyýeti gurmagyň şerti däl, eýsem halkyň gündelik durmuşyna, bilimine we ösüşine gönüden-göni täsir edýän möhüm meseleleriň biridir.

Näme üçin erkin maglumat gerek?

1. Hakykaty bilmek – her bir raýatyň haky
Raýatlar döwletde nämeler bolup geçýändigini, kabul edilýän kararlaryň näme üçin we nähili kabul edilýändigini bilmäge hukugy bardyr. Erkin metbugat bu maglumatlary halk bilen paýlaşýar. Çäklendirilen ýa-da senzura edilen maglumat diňe bir hakykaty gizleýär, şeýle-de jemgyýetiň ösüşine böwet bolýar.

2. Korrupsiýanyň öňüni almak
Metbugatyň erkin bolmagy döwlet edaralarynyň we ýolbaşçylarynyň halk öňünde hasabat bermäge mejbur bolmagyny üpjün edýär. Açyk maglumat jemgyýetde adalatlylygyň we jogapkärçiligiň ýokarlanmagyna getirýär.

3. Bilim we aň-düşünjäni ösdürmek
Maglumat azatlygy diňe syýasy habarlara degişli däl. Ylym, tehnologiýa, saglyk, ykdysadyýet ýaly ugurlarda hem erkin maglumatlaryň elýeter bolmagy halkyň düşünjesini giňeldýär we ösüşe itergi berýär.

4. Jemgyýetiň agzybirligi we pikir dürlüligi
Erkin metbugat jemgyýetiň dürli pikirleriniň eşidilmegine mümkinçilik berýär. Munuň özi agzybirlik we birek-birege hormat goýmak ýaly gymmatlyklary ösdürýär.

5. Dünýä bilen baglanyşyk
Erkin maglumat arkaly türkmen halky dünýäde bolup geçýän wakalardan habarly bolup biler. Bu bolsa halkara hyzmatdaşlyklary ösdürmäge, bilim we ykdysady mümkinçilikleri artdyrmaga ýol açýar.

Netije

Maglumat azatlygy diňe bir metbugat işgärleriniň däl, her bir adamyň gündelik durmuşynda möhüm orny eýeleýär. Erkin maglumat bolmadyk ýerlerde ýalançylyk, döwletiň suistimallygy we jemgyýetiň stagnasiýasy güýçlenýär. Şonuň üçin her bir türkmen raýaty erkin maglumat almaga hukugynyň bardygyny bilmeli we bu hukugyny goramalydyr.

---

Türkmenistanda häkimiýet halky akylly we azat bolmagy üçin däl, eýsem, boýun egýän, gorkak we hakykatdan üzňe bolmagy üçin işleýär. Ine, režimiň halky gözegçilikde saklamak üçin edýän işleri:

Garyplyk – dolandyryş guraly hökmünde
Garyp adam azatlyk üçin göreşmez — ol çörek üçin göreşer. Häkimiýete şu ýagdaý has amatly

Maglumatyň doly gözegçiligi
Internet çäklendirilen. Garaşsyz sahypalar we programmalaryň köpüsi petiklenen. Adamlar hakykaty okaýan, dürli pikirleri görýän ýa-da öwrenýän däldir. Diňe proýaganda bar.

Bilim – akyly ýapmak üçin ulanylýar
Mektepler tankydy pikirlenmegi öwretmeýär. Munuň ýerine çagalara häkimiýeti wasp etmek, « beýik ýurt » diýen ýalanlara ynanmak öwredilýär — garyplyga we işsizlige garamazdan.

Hakyky liderligiň ýerine şahsyýet kulty
Häkimiýet syýasatyň ýerine «milletiň liderini» döretdi. Suratlar, kitaplar, çykyşlar – hemme ýerde. Bu söýgi däl, bu gorky we mejburylyk.

Gorkuzma we gözegçilik
Adamlar gürlemäge gorkýarlar. Hatda öýde, hatda pessaý ses bilen. Her kimiň yzyndan seredilýär öýdýärler. Bu sistema gorkyny adaty ýagdaýa öwürdi.

---